Περί εκπαιδευτικού συστήματος (2)

Ως ολοκλήρωση του προηγούμενου post, θα περιγράψω εν συντομία πώς σκέφτομαι εγώ το ιδανικό πλαίσιο ενός εκπαιδευτικού συστήματος για την Ελλάδα.

Όπως και στο προηγούμενο post, έτσι και σ’ αυτό, δε θα μπω στη διαδικασία να σχολιάσω ότι τα κτήρια πρέπει να είναι όμορφα, οι αυλές και οι χώροι φροντισμένοι, οι δάσκαλοι και οι καθηγητές ευχάριστοι, με προθυμία και μεταδοτικότητα, τα βιβλία δουλεμένα και προσεγμένα, κλπ.. Αυτονόητο είναι πως το σχολικό περιβάλλον οφείλει να είναι όσο το δυνατόν πιο ανθρώπινο, από κάθε άποψη.

Για το πνεύμα του συστήματος ήδη πάνω-κάτω μίλησα στο προηγούμενο post. Το σχολείο πρέπει να παρέχει μόρφωση (με τη στενή έννοια) και παιδεία (με την ευρεία έννοια). Αυτός πρέπει να είναι σκοπός του. Γενικός, αλλά με προσανατολισμό. Και όχι ειδικός, αλλά χαμένος στο διάστημα.

Τα παιδιά να πηγαίνουν στο σχολείο για να μάθουν όμορφα, χρήσιμα και ενδιαφέροντα πράγματα. Δόξα τω Θεώ, ο μάταιος τούτος κόσμος βρίθει τέτοιων πραγμάτων.

Το κάθε μάθημα να πατάει πάνω στο προηγούμενο, η κάθε τάξη πάνω στην προηγούμενη, η κάθε βαθμίδα πάνω στην προηγούμενη. Και σιγά-σιγά να φτάνεις προς τα (κρίσιμα, για την επαγγελματική σου ζωή) τελευταία χρόνια της εφηβείας, έχοντας αποκτήσει πολύ σημαντικά εφόδια.

Από ‘κει και πέρα, υπάρχουν πάρα πολλοί δρόμοι. Και αυτό είναι καλό.

Έτσι κι αλλιώς, δεν μπορούν να βγουν όλοι δικηγόροι και γιατροί. Αλλοίμονο. Αλλοίμονο και για τους ίδιους, αλλοίμονο και για την αγορά. Πώς θα λειτουργήσει; Πρέπει να σεβαστούμε κάποιες αναλογίες.

Αυτό, όμως, πρέπει αφενός να το συνειδητοποιήσει ο κόσμος και αφετέρου να το λάβει υπόψη της η πολιτεία.

Χρειάζεται, δηλαδή, αλλαγή με δύο βασικούς άξονες.

Πρώτον, παροχή πολύ καλύτερης ενημέρωσης στον κόσμο. Ενίσχυση, δηλαδή, του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού από αρκετά νωρίς. Όσο περισσότερες πληροφορίες παρέχονται, τόσο περισσότερο θα ανοίγουν μάτια και μυαλά.

Και δεύτερον, μία προσπάθεια προσαρμογής του εκπαιδευτικού συστήματος στις συνθήκες της αγοράς. Και αναφέρομαι κυρίως στις διάφορες εξειδικεύσεις που προσφέρονται, στον αριθμό των εισακτέων κάθε σχολής και στην εκπαίδευση που παρέχεται μέσα στη σχολή. Να ανασχεδιαστούν όλα αυτά, στη βάση των αναγκών της αγοράς εργασίας.

Η επόμενη σημαντικότατη αλλαγή που θα πρότεινα είναι πολύ πιο συγκεκριμένη. Αφορά τη σχέση λυκείων και πανεπιστημίων.

Αποδέσμευση των απολυτήριων εξετάσεων από τις εισαγωγικές. Γενικώς αποδέσμευση του σχολείου από τα πανεπιστήμια.

Το σχολείο να κάνει τη δική του δουλειά. Να προσφέρει γενική παιδεία σε όλους και να δίνει γερές βάσεις. Μετά τα 9 πρώτα αναγκαστικά χρόνια (κατά τα οποία η εκπαίδευση είναι η ίδια για όλους), είναι χρήσιμη η παράλληλη λειτουργία τεχνικών, επαγγελματικών και ενιαίων λυκείων. Όπως είναι χρήσιμος, ίσως, και ο χωρισμός σε κάποιες κατευθύνσεις μέσα στο λύκειο. Γιατί, όσο κι αν είναι νωρίς, οι περισσότεροι έχουν μία ιδέα για το αν τους ενδιαφέρουν επιστήμες κοινωνικές, ανθρωπιστικές, θετικές, τεχνολογικές, οικονομικές, υγείας ή βιολογίας. Οι κατευθύνσεις αυτές, όμως, να προσφέρουν και πάλι γενικές γνώσεις πάνω στο πεδίο τους. Να μη λειτουργούν προπαρασκευαστικά για το πανεπιστήμιο. Να έχει ο οποιοσδήποτε πρόσβαση σε οποιαδήποτε σχολή θέλει, είτε τελειώνοντας το σχολείο είτε αργότερα, μέσω εισαγωγικών εξετάσεων που να είναι ανεξάρτητες και να διεξάγονται από τα πανεπιστήμια ή τις σχολές, πάνω σε συγκεκριμένη ύλη και με θέματα δύσκολα. Να μη συζητάμε αν ήταν «βατά» ή «για καλά διαβασμένους». Να είναι για τους άξιους. Οι θέσεις να είναι λίγες, τόσες όσες μπορεί να απορροφήσει η αγορά. Ας έχουν και οι σχολές έναν χρόνο προπαρασκευαστικό. Δεν είναι πρόβλημα αυτό. Δε βιαζόμαστε. Οι σχολές να είναι πολλές και διάφορες, για να καλύπτουν όλο το φάσμα της αγοράς, το οποίο είναι ευρύτατο.

Αλλά μην μπαίνουν όλοι κάπου. Ας κάνουν κάτι άλλο. Δε χωράνε όλοι παντού. Δε γίνεται.

Και φυσικά κάπου εδώ υπεισέρχεται και πάλι ο παράγοντας του πολιτικού κόστους και πάμε πάλι απ’ την αρχή...

Δεν πειράζει. Ουτοπικά μιλάω έτσι κι αλλιώς.

Συνοψίζοντας, λοιπόν, τα πάντα ως εδώ, σε 2 φράσεις, πιστεύω πως επιβάλλεται: 1) η ενίσχυση της γενικής παιδείας στα σχολεία και 2) ο ανασχεδιασμός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (σε επίπεδο διαχωρισμών, πρόσβασης αλλά και εσωτερικής λειτουργίας) ούτως ώστε να έχει καλύτερη σχέση με την αγορά.

Τέλος, πριν κλείσω αυτό το post, να σχολιάσω και το φλέγον ζήτημα του επίμαχου νομοσχεδίου, η δημοσίευση του πλαισίου του οποίου επίκειται...

Νομίζω πως η ανώτατη εκπαίδευση καλά θα κάνει, προς το παρόν τουλάχιστον, να παραμείνει δημόσια και δωρεάν. Όπως, επίσης, θεωρώ έγκλημα την κατάργηση των δωρεάν πανεπιστημιακών συγγραμμάτων.

Η κατάργηση των εσωτερικών μετεγγραφών καθόλου δε με απασχολεί, αν μπορεί να εγγυηθεί η πολιτεία ότι θα υπάρχουν επαρκείς θέσεις στις εστίες για όλους όσους έχουν τέτοια ανάγκη, υπό συνθήκες ανθρώπινες.

Τα αυστηρά μέτρα για την αντιμετώπιση των αιώνιων φοιτητών είναι σε πολύ καλό δρόμο.

Αλλά είναι όντως πολύ αυστηρά.

Όλα αυτά, πάντως, είναι, έστω, μια αρχή για διάλογο.

Προς το παρόν, βέβαια, μόνο καταλήψεις και ξύλο βλέπουμε.

Ε ναι... Στην Ελλάδα είμαστε... Τι σόι διάλογο θα κάναμε...;

ΥΓ: Άκουγα τις προάλλες στο ραδιόφωνο για αλλαγές σε καμιά τριανταριά βιβλία στο δημοτικό και σε αλλαγές στην ύλη όλων των μαθημάτων, χωρίς, όμως, λέει, κανένα απολύτως σχέδιο προσαρμογής... Τσακ-μπαμ, δηλαδή, από του χρόνου, πάρε να ‘χεις. Και για το κομφούζιο στο οποίο θα βρεθούν ξαφνικά κάποια παιδάκια, πέρα βρέχει... Ώρες-ώρες έχω την εντύπωση πως ειδικά στο συγκεκριμένο υπουργείο οι σύμβουλοι προσλαμβάνονται με οντισιόν βλακείας...