Ο ορθολογισμός στο τάβλι (Και τύχης δείσθαι λαμπράς)

Ο κόσμος συχνά επικαλείται την Τύχη.

Είτε για να ελαφρύνει το μυαλό του από το βάρος μιας αποτυχίας του παρελθόντας, είτε για να ελαφρύνει το μυαλό του από το βάρος μίας επιλογής για το μέλλον. Όπως και να ‘χει, η Τύχη είναι στο μυαλό.

Εγώ δεν πιστεύω στην Τύχη.

Πιστεύω στην τύχη. Γιατί η τύχη υπάρχει, είτε το πιστεύω εγώ είτε όχι.

Αλλά η Τύχη δεν υπάρχει. Δεν πιστεύω στην Τύχη, όπως δεν πιστεύω στη Μοίρα.

Για Θεό δε μιλάω εδώ. Προσπάθεια προσέγγισης της ύπαρξης Θεού είναι προσπάθεια προσέγγισης του μυστηρίου της Ζωής.

Η Τύχη, όμως, είναι άλλο πράγμα.

Εγώ την τύχη την καταλαβαίνω ως εξής:

"Η τύχη είναι άθροισμα συμπτώσεων", όπως είχε πει ο Αϊνστάιν. Οτιδήποτε συμβαίνει είναι αποτέλεσμα σύμπτωσης καταστάσεων και συγκυριών. Για την ακρίβεια, είναι αποτέλεσμα άπειρων συμπτώσεων καταστάσεων και συγκυριών, που έχουν συμβεί από την αρχή του κόσμου ως σήμερα.

Το γεγονός ότι θα ήμουν εγώ εδώ σήμερα και θα έγραφα αυτά τα λόγια, πριν από δισεκατομμύρια χρόνια ήταν μία πιθανότητα τόσο μηδαμινή, που δεν ξέρω ούτε καν πώς να την εκφράσω. Όπως, αντίστροφα, ο αριθμός των πιθανών διαφορετικών τροπών που θα μπορούσε να είχε πάρει ο κόσμος από την ιστορία ως σήμερα είναι τόσο μεγάλος που με τρομάζει και μόνο που προσπαθώ να βρω έναν τρόπο να τον εκφράσω κι αυτόν.

Όλοι ξέρουμε το παράδειγμα με την πεταλούδα.

Και όλοι ξέρουμε γιατί στην ιστορία δεν μπορούμε να μιλάμε με ‘αν’.

Όλα αυτά, όμως, δεν πρέπει να αναιρούν το γεγονός ότι, από ένα σημείο και μετά, μπορεί κανείς με σωστές επιλογές να φροντίσει, σε ένα βαθμό, για το μέλλον του. Αλλά η επιτυχία δε θα είναι ποτέ εγγυημένη.

Από ‘κει και πέρα...

Όταν μία συγκεκριμένη σειρά γεγονότων επιφέρει κάποια ευεργετικά αποτελέσματα, χωρίς να έχει υπάρξει καμία μέριμνα ή πρόνοια για κάτι τέτοιο, αυτό ονομάζεται τύχη.

Όταν μία αντίστοιχη διαδικασία φέρνει κάποια αρνητικά αποτελέσματα, χωρίς να έχει υπάρξει κανένας τρόπος να προβλεφτεί ή να αποφευχθεί κάτι τέτοιο, αυτό ονομάζεται ατυχία.

Αν, όμως, η διαδικασία αυτή δεν ήταν τόσο ‘τυχαία’, αλλά έχει υπεισέλθει παράγοντας ανθρώπινης συμμετοχής, είτε ως δράση, είτε ως μη-δράση (η επιλογή της μη-δράσης, είτε είναι συνειδητή είτε ασυνείδητη, δεν παύει να είναι δράση), τότε και το αποτέλεσμα δεν οφείλεται σε ‘τύχη’.

Αυτή είναι λοιπόν η τύχη, που υπάρχει.

Η Τύχη, που δεν υπάρχει, είναι μία σχεδόν θεία δύναμη που καθορίζει το τι θα συμβεί σε ορισμένες περιπτώσεις με βάση... απολύτως κανέναν κανόνα. Δεν μπορώ να το δεχτώ αυτό. Γιατί, είπαμε, δεν πιστεύω στη Μοίρα.

Και επιτέλους φτάνουμε στο σημείο που εξαρχής ήθελα να θίξω...

Όταν κάποιος είναι κατ’ επανάληψη κωλόφαρδος, πώς στο διάολο εξηγείται αυτό;;;

Το να φέρεις μία φορά εξάρες όταν τις χρειάζεσαι είναι τύχη. Το να ξανασυμβεί αυτό στο επόμενο παιχνίδι, βεβαίως είναι εξίσου τύχη από μόνο του, αλλά σε συνδυασμό με την προηγούμενη φορά είναι μεγάλη τύχη. Το να συμβεί κι άλλη φορά, βεβαίως είναι εξίσου τύχη με τις δύο προηγούμενες φορές από μόνο του, αλλά σε συνδυασμό μ’ αυτές είναι πολύ μεγάλη τύχη. Και ούτω καθεξής.

Αυτή η συστηματική συσσώρευση ‘τυχερών’ γεγονότων, και μάλιστα διαφορετικών και μη-σχετιζομένων μεταξύ τους (η ρίψη ζαριού στην πιθανοθεωρία είναι το κλασικότερο πείραμα με σύστημα των ίδιων ισοπίθανων ενδεχομένων) είναι που κάνει κάποιον ‘κωλόφαρδο’ και κάποιον άλλον δολοφόνο...

Και όμως. Εγώ δε λαμβάνω ποτέ υπόψη μου την κωλοφαρδία του άλλου. Γιατί δεν πιστεύω σ’ αυτήν. Δε διαφωνώ ότι είναι κωλόφαρδος. Φυσικά και είναι. Αλλά είναι αντικειμενικά κωλόφαρδος για αυτά που του έχουν τύχει στο παρελθόν. Δεν είναι γενικά κωλόφαρδος σαν άνθρωπος. Κάθε φορά που ξεκινάει καινούρια παρτίδα, ξεκινάμε από το μηδέν. Έχουμε τις ίδιες πιθανότητες να είμαστε κωλόφαρδοι και οι δύο, γιατί είπαμε... τα πειράματα είναι ανεξάρτητα... δε συνδέονται...η κωλοφαρδία ανήκει στο παρελθόν...

Και κάθε φορά τα ίδια!!!

Πώς γίνεται ρε γαμώτο...;

(αφιερωμένο στο Βασίλη)